رقابت 42 رمان در مهرگان طلایی(برگزیدگان بیست ساله ی جایزه ی مهرگان ادب)

دومین گزارش دبیرخانه جایزه مهرگان 

جایزه طلایی مهرگان ادب

رقابت 42 رمان در جایزه مهرگان طلایی

برگزیدگان دوره بیست‌ساله جایزه مهرگان ادب - سال‌های 1378 تا 1397

دبیرخانه جایزه مهرگان در دومین گزارش خود اسامی رمان‌های راه‌یافته به جایزه مهرگان طلایی را اعلام کرد. این رمان‌ها طی سال‌های 1378 تا 1397 آثار منتخب جایزه مهرگان ادب در بخش رمان بوده‌اند.

در طول دو دهه برگزاری جایزه مهرگان ادب 44 رمان به عنوان رمان‌های برگزیده، تحسین شده و یا تقدیر شده انتخاب شده‌است. 41 نویسنده این 44 رمان را نوشته‌اند؛ در این میان سه نویسنده که به اسامی آن‌ها در این گزارش جداگانه اشاره می‌شود، هر کدام دو اثر برگزیده داشته‌اند که مطابق آیین‌نامه جایزه مهرگان طلایی، تنها یک رمان از آن‌ها می‌تواند در فهرست مهرگان طلایی قرار گیرد.

بنابراین تا کنون 41 رمان به فهرست مهرگان طلایی راه یافته‌اند و با انتخاب و معرفی رمان برگزیده دوره بیستم جایزه مهرگان ادب، این رمان نیز به این فهرست افزوده خواهد شد و مجموعاً 42 رمان در چرخه داوری جایزه مهرگان ادب قرار گرفته و با هم رقابت می‌کنند.

هیأت داوران جایزه مهرگان طلایی از چهره‌های برجسته ادبیات داستانی معاصر ایران تشکیل شده که هر یک چند دوره پیوسته یا به تناوب، در جایزه مهرگان ادب داوری کرده‌اند.

صفدر تقی‌زاده، گلی امامی، عنایت سمیعی، ثریا قزل‌ایاغ، مهدی غبرایی، پروین سلاجقه، مژده دقیقی و علیرضا سیف‌الدینی داوران جایزه مهرگان طلایی هستند، یک داور نیز در بهار سال آینده به جمع این داوران خواهد پیوست و ترکیب نه نفره داوران مهرگان طلایی کامل خواهد شد. عنایت سمیعی که سال‌ها دبیر و داور جایزه مهرگان ادب بوده، در نخستین دوره جایزه مهرگان طلایی دبیری هیأت داوران را به عهده دارد.

جایزه مهرگان طلایی مطابق آیین‌نامه اعطای جوایز مهرگان، هر ده سال یک بار برگزار می‌شود و در بخش ادب به یک رمان و یک مجموعه داستان و در بخش علم به یک اثر علمی تعلق خواهد گرفت.

نخستین دوره جایزه مهرگان طلایی به بخش ”رمان“ اختصاص یافته است؛ با این توضیح که به دلیل مهیا نبودن شرایط و عدم امکان برگزاری مراسم، این جایزه در پایان دهه اول برگزار نشد، اکنون و در پایان دهه دوم برگزاری جایزه مهرگان ادب، برگزیده جایزه مهرگان طلایی از میان آثار منتخب دو دهه برگزیده خواهد شد.

هیأت داوران رمان‌های انتخاب شده طی بیست دوره جایزه مهرگان ادب را ارزیابی می‌کنند و از میان آن‌ها یک رمان را به عنوان برگزیده جایزه مهرگان طلایی انتخاب خواهند کرد.

جایزه مهرگان طلایی برای انتخاب بهترین ”مجموعه داستان“ و بهترین ” اثر علمی“ پس از پایان بیستمین دوره برگزار خواهد شد. در حال حاضر این دو بخش در دوره پانزدهم فعالیت خود قرار دارند.

___

فهرست 42 رمان راه‌یافته به جایزه مهرگان طلایی (به نظم الفبایی نام کتاب‌ها)

1.  آبی‌تر از گناه، محمد حسینی، انتشارات ققنوس

2. اسفار کاتبان، ابوتراب خسروی، نشر آگه / نشر قصه

3. افغانی کِشی، محمدرضا ذوالعلی، انتشارات پیدایش

4. این سگ می‌خواهد رکسانا را بخورد، قاسم کشکولی، انتشارات بوتیمار

5. بازی آخر بانو، بلقیس سلیمانی، انتشارات ققنوس

6. باغ تلو، مجید قیصری، نشر علم

7. برهنه در باد، محمد محمدعلی، نشر مرکز

8. پایان خوش ناتمام، کاوه میرعباسی، نشر ثالث

9. پرنده من  فریبا وفی  نشر مرکز

10. پری فراموشی، فرشته احمدی، انتشارات ققنوس

11. تهران شهر بی آسمان، امیرحسن چهل‌تن، انتشارات نگاه

12. چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، زویا پیرزاد، نشر مرکز

13. چیدن باد، محمد قاسم‌زاده، نشر قطره / انتشارات روزبهان

14. خاطرات عاشقانه یک گدا، حسن فرهنگی، نشر علم

15. خوف، شیوا ارسطویی، انتشارات روزنه

16. دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد، شهرام رحیمیان، انتشارات نیلوفر

17. دو پرده‌ی فصل، فرشته مولوی، انتشارات افراز

18. زیر چتر شیطان، محمد ایوبی، انتشارات هیلا

19. سنج و صنوبر، مهناز کریمی، انتشارات ققنوس

20. سیماب و کیمیای جان، رضا جولایی، نشر افق

21. شاه کلید، جعفر مدرس صادقی، نشر مرکز

22. شبیه عطری در نسیم، رضیه انصاری، نشر آگه

23. شهری که زیر درختان سدر مرد، خسرو حمزوی، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان

24. طلسم، شهلا پروین روح، نشر آگه

25. عقرب روی پله‌های راه‌آهن اندیمشک، حسین مرتضائیان آبکنار، نشر نی

26. فراموشی، جواد پویان، انتشارات نیلوفر

27. کافورپوش، عالیه عطایی، انتشارات ققنوس

28. کوچه ابرهای گمشده، کورش اسدی، نشر نیماژ

29. کولی کنار آتش، منیرو روانی‌پور، نشر مرکز

30. کیمیا خاتون، سعیده قدس، نشر چشمه

31. گراف گربه، هادی تقی‌زاده، انتشارات روزنه

32. گلوگاه، طیبه گوهری، نشر صدای معاصر

33. ماهی‌ها در شب می‌خوابند، سودابه اشرفی، انتشارات مروارید

34. مردگان جزیره موریس، فرهاد کشوری، نشر زاوش

35. من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم، محمدرضا صفدری، انتشارات ققنوس

36. مونالیزای منتشر، شاهرخ گیوا، انتشارات ققنوس

37. نام‌ها و سایه‌ها، محمد رحیم اخوت، نشر آگه

38. نفس نکش بخند بگو سلام، حسن بنی‌عامری، انتشارات نیلوفر

39. نیمه غایب، حسین سناپور، نشر چشمه

40. و دیگران، محبوبه میر قدیری، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان

41. همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، رضا قاسمی، انتشارات نیلوفر

42. - رمان برگزیده دوره بیستم

رمان کوچه ابرهای گمشده نوشته ” کورش اسدی“ و رمان زیر چتر شیطان نوشته ”محمد ایوبی“، در فهرست جایزه مهرگان طلایی قرار دارد و داوری خواهد شد. نویسندگان این رمان‌ها در زمان اهدای جایزه مهرگان ادب زنده نبوده‌اند. مطابق آیین‌نامه جایزه مهرگان طلایی زنده نبودن نویسنده مانعی برای حضور اثر او و رقابت با آثار نویسندگان زنده ایجاد نخواهد کرد.

همچنین مطابق آیین‌نامه جایزه مهرگان طلایی، از هر نویسنده تنها یک رمان می‌تواند در چرخه داوری مهرگان طلایی قرار گیرد؛ بنابراین اثری از نویسنده که مرتبه بالاتری در جایزه مهرگان ادب کسب کرده باشد به فهرست جایزه مهرگان طلایی راه می‌یابد و اثر یا آثار دیگر نویسنده از فهرست مهرگان طلایی کنار گذاشته می‌شود. در طول بیست سال برگزاری جایزه مهرگان ادب سه نویسنده دارای دو اثر برگزیده در دوره‌های مختلف جایزه بوده‌اند که یک اثر آن‌ها به شرح زیر کنار گذاشته شده است:

1. تعلیق،  محمد رحیم اخوت، انتشارات آگاه

2. رویای تبت، فریبا وفی، نشر مرکز

3. کی ما را داد به باخت،  فرهاد کشوری، انتشارات نیلوفر

کار داوری آثار در جایزه مهرگان طلایی از مردادماه 1397 آغاز شده و همچنان ادامه دارد. طبق برنامه پیش‌بینی شده برگزیده جایزه مهرگان طلایی اواخر پاییز سال 1398 در مراسم مستقلی که جزییات آن در گزارش‌های بعدی دبیرخانه اعلام می‌شود، معرفی خواهد شد.

                                                               دبیرخانه جایزه مهرگان

                                                       1 اسفندماه 1397

بیانیه هیأت داوران جایزه مهرگان ادب 

دوره‌های پانزدهم و شانزدهم

هیأت داوران مهرگان ادب از میان 197 رمان، نوولت و داستان بلند که در سال‌های 1392 و 1393 در ایران منتشر شده است و همچنین از میان 206 مجموعه داستان کوتاه که در سال‌های مذکور انتشار یافته برندگان نهایی جایزه مهرگان ادب (دوسالانة 1393-1392) را برگزیده است.

هیأت داوران اعتقاد دارد که چنانچه فضای حاکم بر ممیزی کتاب تغییر کند و محدودیت‌ها کاهش یابد، می‌توان امیدوار بود که آثار درخشان‌تری چاپ و منتشر شود. گرچه در سال‌های اخیر تا حدی از مشکلات و تنگناهای مربوط به ممیزی نسبت به سال‌های قبل کاسته شده است، اما بروز و ظهور سلیقه‌ها و دیدگاه‌های متفاوت و گاه متضاد در بررسی کتاب‌ها شرایط سختی برای پدیدآورندگان آثار ادبی به وجود آورده است. چنانچه چنین وضعیت سردرگمی همچنان ادامه داشته باشد، بی‌تردید بر خلق آثار ادبی اثرگذار خواهد بود. در هر حال گزینش هیأت داوران مهرگان ادب محدود به بررسی آثار منتشر شده در طول دوره است.

در بخش رمان، نوولت و داستان بلند هیأت داوران از میان هفت رمان راه یافته به مرحله نهایی به اتفاق آرا رمان
دو جلدی چیدن باد نوشته محمد قاسم‌زاده از نشر قطره را به دلیل زبان ساده و روان، چندصدایی بودن اثر و بازگویی تاریخ از دیدگاه همه لایه‌ها و طبقات مؤثر اجتماع، به عنوان بهترین رمان فارسی انتخاب کرده و شایسته دریافت تندیس مهرگان ادب و جایزه نقدی دانسته است.

نویسنده تاریخ و ادبیات سرزمین خود را به خوبی می‌شناسد، نگرشی قالبی ندارد و جستجوگر زوایای پنهان تاریخ است. در این رمان هر شخصیت تاریخی با زبان خود تاریخ را روایت می‌کند و نه به زبان راوی.

هیأت داوران هم‌چنین به اتفاق آرا رمان خوف نوشته شیوا ارسطویی از نشر روزنه را به دلیل زبانی مؤثر و قوی و به دور از تعقید، چندصدایی بودن و ساختن فضای وهم‌آمیز هراس و خوف با نگاه به وضعیت روانی جامعه امروز شایسته عنوان نخستین رمان تحسین شده هیأت داوران و دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب می‌داند..

رمان خوف داستان انسان شهری است در پیچیدگی‌های متفاوت؛ و روشنگر دوره‌ای از جامعه و زیست فرهنگی ما. نویسنده مخاطب را - انسان تنهای امروزی را، محصور در لایه‌های ترس- به تأمل و اندیشیدن وا می‌دارد.

هیأت داوران هم‌چنین به اتفاق آرا رمان کافورپوش نوشته عالیه عطایی از نشر ققنوس را به دلیل نشان دادن تباهی هویت انسانی، اجتماعی و فردی شهروند امروز، رجوع دادن خواننده به درون و برانگیختن او به تأمل درباره هویت فردی و اجتماعی‌اش، شایسته عنوان دومین رمان تحسین شده هیأت داوران و دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب می‌داند.

رمان کافورپوش برخلاف رمان‌های عادی از آنچه “عناصر داستان” نامیده می‌شود کمتر دارد اما قصه مسخ شدن و بی‌هویتی انسان معاصر ایرانی را به خوبی بازتاب داده است.

هیأت داوران از رمان پایان خوش ناتمام نوشته کاوه میرعباسی از نشر ثالث نیز به عنوان رمانی شایسته تقدیر
یاد می‌کند.

هیأت داوران در بخش مجموعه داستان کوتاه از میان هفت مجموعه داستان راه یافته به مرحله نهایی به اتفاق آرا مجموعه داستان سرطان جن نوشته رامبد خانلری از نشر آگه را به دلیل زبان غنی و جذابیت و کششی در خور قصه، کاشف ترسی نشأت گرفته از ندانستن‌ها و خرافه و داشتن داستانی دلنشین که وامدار روایت‌های زبانی گذشتگان است، به عنوان بهترین مجموعه داستان کوتاه انتخاب کرده و شایسته دریافت تندیس مهرگان ادب و جایزه نقدی دانسته است.

در میان مجموعه داستان‌های منتشر شده تک داستان‌های درخشانی وجود داشت که هر یک می‌توانست موجب انتخاب یک مجموعه داستان و برگزیده شدن آن به عنوان مجموعه داستان تحسین‌شده هیأت داوران شود ولی توجه هیأت داوران به همه داستان‌‌های یک مجموعه و کلیت اثر بوده است.

به همین دلیل هیأت داوران به اتفاق آرا  مجموعه داستان غریبه‌ای زیر درخت نارنج نوشته کرم‌رضا تاج‌مهر از نشر ثالث را به دلیل خلق فضاهای تازه و متفاوت از مرگ و زندگی، ایجاد تعلیق و درگیر کردن ذهن خواننده و اجرای فرم‌های متنوع روایت شایسته عنوان اولین مجموعه داستان تحسین شده هیأت داوران و دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب دانسته است و مجموعه داستان پل‌ها نوشته احمد ابوالفتحی از نشر چرخ را به دلیل شکستن مرز واقعیت و خیال، بازنمایی حسرت، خلق فضاهای بومی و نمایاندن رابطه شخصیت‌ها با گذشته فردی و تاریخی، به عنوان دومین
مجموعه داستان تحسین شده هیأت داوران و دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب دانسته است.

هیأت داوران همچنین دو مجموعه داستان دوربرگردان نوشته میثم کیانی از نشر زاوش و عکس‌های دسته‌جمعی نوشته حمید امجد از نشر نیلا را شایسته تقدیر می‌داند.

هیأت داوران مهرگان ادب

دوره‌های پانزدهم و شانزدهم - اسفندماه 1395

جواد اسحاقیان                       علیرضا سیف‌الدینی                    مهدی غبرایی

پیام تسلیت جایزه مهرگان ادب و علم و ادب

پیام تسلیت جایزه مهرگان ادب و علم بر درگذشت فتح الله بی نیاز

چه بی نیاز بود بی نیاز

چه بی‌نیاز بود بی‌نیاز، اسمش صفتش بود، چه در زندگی و چه در مقام یک منتقد و مصلح اجتماعی. بی‌هیچ چشم‌داشتی یار و یاور نویسندگان جوان بود، چه بسیار نویسندگانی که در سایه مهر و دانش او بالیدند و او خود هرگز انتظار و توقعی جز اعتلای ادبیات و فرهنگ نداشت.

در داوری ادبیات داستانی دقت نظر، بی‌طرفی و اخلاق حرفه‌ای او یگانه بود. به گواه داوران دوره‌های مختلف جایزه مهرگان ادب، پشتکار او در خواندن یکایک رمان‌ها و مجموعه داستان‌ها مثال‌زدنی بود؛ همچنان که نقدها و نظرهایش. برایش خواندن مجالی برای زیستن بود و آن‌گاه که چشمانش توان خواندن نداشت و قلب بیمارش نایی برای تپیدن، برای آن‌که به جایزه‌ای که برای بقایش رنج بسیار برده بود لطمه‌ای نخورد مشفقانه کناره گرفت. اهل حاشیه و بده و بستان نبود و از محفل‌های شبه روشنفکری ادبیات فاصله می‌گرفت. با آن‌که دانش‌آموخته ممتاز یکی از معتبرترین دانشگاه‌های ایران بود و در سال‌های رونق کاری می‌توانست همچون بسیاری از مدعیان در پی مال و مقام باشد چنین نکرد و بیشترین ساعات عمر خود را به نوشتن و خواندن کتاب گذراند. او از تخصص خود تنها برای امرار معاش و گذران زندگی بسیار ساده و بی‌تجمل خانواده‌اش کمک می‌گرفت.

بارها با وجود بیماری سخت و ناتوانی جسمی، رنج سفر طولانی به شهرهای کوچک برای داوری در جوایز محلی را بی‌هیچ مزد و منتی به جان می‌خرید تا به اعتبار دانش و نام نیک خود انگیزه جوانان برای نوشتن را دوچندان کند. مخالفت سرسختانه او با سانسور و نوشته‌هایش درباره ادبیات، اجتماع و فرهنگ حکایت از نگاهی عمیق و موشکافانه دارد و در تاریخ ایران معاصر به یادگار خواهد ماند.

بیش از 500 مقاله نقد و مرور کتاب، 150 جلسه سخنرانی و نقد و بررسی ادبیات داستان معاصر، چند ده مصاحبه و گفت‌وگوی مهم و روشنگر، 22 رمان و مجموعه داستان و 8 کتاب مرجع در حوزه نقد و نظریه ادبی که بسیاری از آن‌ها به چندین چاپ رسیده و تعدادی کتاب، مقاله و گفت‌وگوی منتشرنشده حاصل عمر پربار اوست.

خبرگزاری ایلنا