چراغ جایزه ی گلشیری را روشن نگهداریم(مجله صدا)
چراغ جایزه گلشیری را روشن نگهداریم1
فرهاد کشوری
آثار ادبی پس از نشر، در معرض داوری خوانندگان قرار می گیرند. استقبال و توجه به آثار ادبی و حتی ماندگاری آن ها حاصل داوری خوانندگان است. سلیقه ی خوانندگان با گذشت زمان دگرگون می شود و آثاری که روزگاری با اقبال روبه شده بودند غربال شده و چه بسا فراموش شوند. در غربال خوانندگان و زمانه، آثاری هم ماندگار می شوند. بوف کور هدایت که 78 سال از چاپ دستی آن در هند می گذرد، نمونهای از داوری خوانندگان است. بوف کور اثری است ماندگار و همچنان مشتاقان بسیار دارد. دومین داوری تأثیرگذار بر آثار ادبی داوری منتقدین است، که در معرفی اثر به خوانندگان نقش مهمی دارند. اما داوری منتقدین به جز استثناهایی به قدرت داوری خوانندگان نیست. داوری خوانندگان مهم ترین و ماندگارترین داوری است. با همین داوری است که مادام بوواری فلوبر، جنایات و مکافات داستایوسکی و آنا کارنینای تولستوی همچنان جزو آثار تأثیرگذار، مانا و پرحواننده اند.
در کنار داوری خوانندگان و منتقدین داوری جایزه های تأثیرگذار ادبی هم بنیان گذاشته شد. اگر آغاز ادبیات داستانی انتشار جلد اول دن کیشوت در سال 1605 باشد، جایزههای ادبی چند قرن بعد و بیشتر در قرن بیستم آغاز به کار کردند. این جایزهها با هدف رونق ادبی، گسترش کتابخوانی، ارج نهادن و اهمیت دادن به ادبیات داستانی و شعر، رقابت هنری و یادی از بانیان جایزهها بنیان گذاشته شدند.
جایزهی ادبی گلشیری هم مثل هر جایزهی ادبی مستقلی برای رونق ادبیات داستانی، گسترش کتابخوابی، معرفی بهترین آثار منتشر شده و تشویق نویسندگان، اولین دوره اش را در سال 1380 آغاز کرد. در سیزده دوره فعالیت اش نقش سازنده و پویایی در فضای ادبی ما داشت. دو سال از دادن جایزه خودداری کرد. ای کاش در سال 1387 جایزه می داد. در این سال مجموعه داستان های شاخصی چون آن گوشه ی دنج سمت چپ از مهدی ربی، قلعهی پرتغالی از عباس عبدی، و چیزی در همین حدود از بهروژ ئاکرهیی به مرحله نهایی رسیده بودند.
جایزه گلشیری طی سال ها تجربه اندوزی، از دو سال گذشته. مرحلهی ارزیابی آثار را حذف کرد. داوران ملزم به خواندن تمام آثار شدند. برای هر مرحله تعدادی کتاب مشخص میشد که در جلسه ای با حضور داوران و خانم طاهری و یا خانم موسوی درباره ی آثار بحث می شد. هر داور نظر خود را می گفت و به آثار مطرح شده نمره می داد.
جایزه گلشیری در این سال ها با موانعی هم روبهرو بوده است. از سویی از دادن مکانی برای برگزاری مراسم به آن دریغ می شود. به ناچار مراسم دوره ی سیزدم(5 اردیبهشت 1393) در خانه ی خانم طاهری برگزار شد. از سوی دیگر فشار عده ای از نویسندگان و اهالی ادبیات است که پس از اعلام مرحله ی نهایی و یا نام برندگان جایزه، از این که اثر مورد نظرشان انتخاب نشده است مطالبی می نویسند که چندان واقع بینانه نیست. این دوستان به این نکته توجه نمی کنند که آثار منتخب حاصل سلیقه و نظر داوران است.
توقف کار جایزه تأثیرگذار گلشیری خبر خوبی برای علاقمندان به ادبیات داستانی نیست. جایزه های ادبی مستقل کم سن و سال ما یکی یکی تعطیل شدند و یا کناره گرفتند، تنها جایزه گلشیری بر پا مانده است. من به عنوان یکی از دوستداران جایزه گلشیری نه تنها خواهان ادامه ی کارش هستم بلکه به عنوان یکی از علاقمندان ادبیات داستانی(این تنها پناهگاهی است که برای امثال من مانده است) امیدوارم سایر جایزه های ادبی مستقل ما هم پا به میدان بگذارند و به فضای کم فروغ ادبی مان رونق بدهند. به سرانجام رساندن هر دوره ی جایزهی گلشیری در ظاهر ممکن است کار چندان سخت و وقت گیری نباشد، اما برای دست اندکارانش به خصوص خانم طاهری که بار اصلی کار بر دوش اوست چندان آسان نیست. اما با تمام دشواری های کار، فکر می کنم چراغ جایزه ی این نویسنده ی بزرگ، شریف، انساندوست و نوگرا را باید روشن نگهداریم.
1- مجله صدا، دوره جدید، شماره صفر، 18 مرداد 93 ، ص 92
